Niet iedereen mag gasflessen vervoeren. Ook is het niet in alle situaties toegestaan om gasflessen te vervoeren. Het ADR ('Accord Européen relatif au tranport International de marchandises Dangereuses par Route) is het pan-Europese verdrag voor het vervoer van gevaarlijke goederen over de weg. Het ADR heeft regels vastgesteld voor het veilig vervoeren van o.a. gasflessen. En onder sommige situaties geeft de ADR ook vrijstelling op deze regels.
Het ADR deelt gevaarlijke stoffen in bepaalde gevarenklassen in. Deze indeling is onderdeel van het Veiligheids Informatie Blad (VIB) van de betreffende stof. Deze VIB-bladen zijn te vinden op het UnicaNet en in de Veilig Unica app. De gevarenklasse is bepalend hoe vervolgens met deze stof om te gaan tijdens opslag, gebruik en transport.
Let op: het vervoeren van gevaarlijke stoffen door medewerkers op de servicebussen kan plaatsvinden onder vrijstelling van het ADR. Om van die vrijstelling gebruik te maken moeten de medewerkers en de vervoermiddelen wel aan een aantal zaken voldoen.
Als het vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsvindt om hiermee ergens anders werkzaamheden te verrichten, zoals herstel of onderhoud, dan kan voor vrijstelling gebruikt worden gemaakt van het ADR-randnummer 1.1.3.1 c. Let op: Deze vrijstelling geldt echter niet voor vervoer, door bedoelde ondernemingen verricht ten behoeve van hun eigen toelevering of externe dan wel interne distributie;
Dus alleen vanwege de noodzaak om de gevaarlijke stoffen ergens te gaan gebruiken tijdens werkzaamheden of weer mee terug te nemen vanuit werkzaamheden, kan van de vrijstelling gebruik gemaakt worden!
Letterlijke tekst ADR-randnummer 1.1.3.1 c:
''Vervoer, verricht door ondernemingen, dat ondergeschikt is aan hun hoofdbedrijfsactiviteit, zoals leveringen aan of retourleveringen van bouwplaatsen, of in verband met toezicht, herstel of onderhoud, in hoeveelheden van ten hoogste 450 liter per verpakking, inclusief IBC's en grote verpakkingen, en met inachtneming van de in 1.1.3.6 genoemde hoogst toelaatbare hoeveelheden. Er moeten maatregelen worden genomen om elke lekkage van de inhoud onder normale vervoersomstandigheden te verhinderen. Deze vrijstellingen zijn niet van toepassing op klasse 7''.
Voorwaarde voor de vrijstelling is onder andere, dat de hoogst toelaatbare hoeveelheden niet worden overschreden. De hoogst toelaatbare hoeveelheden moet dan ook worden berekend aan de hand van een puntensysteem. Het totaal aan punten moet onder een bepaald maximum blijven, afhankelijk van de eigenschappen van het gas (Niet brandbaar, Brandbaar, Brandbevorderend, Giftig, of Bijtend of een combinatie hiervan. Het maximaal aantal flessen dat vervoerd mag worden is dus afhankelijk van het type fles, het type gas.
Het totale aantal flessen * inhoud per fles i.c.m. de gevarenklasse(n) van het type gas(sen) en hieraan gerelateerde weegfactor(en) bepaald het aantal punten. Zie voorbeeldberekening puntensysteem hieronder.
Zolang men onder het maximaal aantal punten blijft én het gas is bedoeld voor de eigen werkzaamheden bij aankomst op de werklocatie dan hoeven er geen indicatieborden op de servicebus aanwezig te zijn. De chauffeur en/of inzittenden hoeven dan ook niet ADR opgeleid te zijn en er is geen verplichting voor een vervoersdocument. Uiteraard moet het vervoer wel altijd veilig gebeuren.
Dit betekent: zorgdragen voor een goede plaatsing en ladingzekering. De lading moet goed vast in het voertuig staan.
De ADR geeft deze richtlijnen om wille van de veiligheid van de chauffeur, de eventuele mede -inzittenden maar ook voor de medeweggebruikers mocht er iets fout gaan.
Zie hieronder nog een aantal andere maatregelen welke allen van belang zijn voor een veilig vervoer.
Om het risico tijdens het vervoer van gasflessen te beperken gelden de volgende risico-beperkende maatregelen:
Laat gassen logistiek zo veel mogelijk direct afleveren op en afhalen van de klantlocatie;
De bedrijfsbussen welke mogelijk gassen moeten kunnen vervoeren moeten voorzien zijn van een businrichting die hiervoor geschikt is. Dus met duidelijke opstelplekken en mogelijkheden om de gasflessen te beschermen tegen omvallen en zij moeten voorzien zijn van ventilatie, zowel op dak als in de bodem. Het advies is om bij aanschaf dit al te bepalen zodat de bedrijfsbus niet achteraf alsnog moet worden voorzien van deze voorzieningen, hetgeen dan uiteraard meer kosten met zich mee brengt dan direct bij aanschaf.
Nadere toelichting berekening punten per transport
Het maximale toegestane aantal punten per soort gas is 1000 gedeeld door toegekende factor. De toegekende factor is bepaald aan de hand van de gevarenklasse van het betreffende gas (zie Veiligheids Informatie Blad). Onderstaand enkele rekenvoorbeelden van enkelvoudige en gemengde ladingen.
1. Open het Veiligheids Informatie Blad van desbetreffende stof;
2. Lees wat het gevaarsetiket-nummer is van deze stof (onder kopje ADR);
3. Beoordeel aan de hand van onderstaande tabel welke toegekende factor de stof heeft.
Voorbeelden toegekende factoren van stoffen:
Stof | Toegekende factor | Aantal punten |
Zuurstof (brandbevorderend) | 1 | 1000/1=1000 |
Ammoniak (giftig) | 20 | 1000/20=50 |
Acetyleen (brandbaar) | 3 | 1000/3=333 |
Freon R32 (brandbaar) | 3 | 1000/3=333 |
Voorbeelden maximaal aantal flessen van enkelvoudige ladingen:
Stof | Factor | Punten per fles | Max aantal flessen | Aantal punten |
1x fles zuurstof (50L) | 1 | 50*1=50 | 1000/50=20 | 1000 |
1x fles zuurstof (12L) | 1 | 12*1=12 | 1000/12=83,3=83 | 996 |
1x fles acetyleen (9,3L) | 3 | 9,3*3=27,9 | 333/27,9=11,9=11 | 306 |
1x fles R404A (27kg) | 1 | 27*1=27 | 1000/27=37 | 999 |
1x fles R32 (27kg) | 3 | 27*3=81 | 333/81=4,1=4 | 324 |
Naast de toegekende factor per gas bevindt ook elk soort gas zich in een Vervoerscategorie (Zie productveiligheidsbladen).
Indien verschillende gassen worden vervoerd dan moeten de punten per vervoerscategorie bij elkaar worden opgeteld! Deze mogen dan de respectievelijk 1000 (categorie 3), 333 (categorie 2) en 20 (categorie 1) punten niet overschrijden. Het totaal hiervan mag niet meer zijn dan 1000 punten.
Voorbeelden van een gemengde lading:
Stof | Factor | Aantal punten | Categorie |
3x flessen zuurstof (50L) | 1 | 3*50*1=150 | 3 (1000) |
2x flessen acetyleen (20L) | 3 | 2*20*3=120 | 2 (333) |
3x flessen R32 (27kg) | 3 | 3*27*3=243 | 2 (333) |
Conclusie: Het aantal gasflessen in categorie 2 bedraagt 120+243= 363 punten en overschrijdt het maximum van 333 punten. Deze hoeveelheid is dus te groot om in één transport te vervoeren.
Indien de hoeveelheid meer dan 1000 punten is, dan moeten er aanvullende maatregelen worden getroffen (incl. ADR-verklaring). Let op: Normaliter zullen wij de 1000 punten niet overschrijden, echter dit moet door de bestuurder van de auto wel worden bepaald.
Ga met elkaar in gesprek over het volgende:
Voor algemene informatie met betrekking tot gassen, gasflessen en de opslag hiervan wordt verwezen naar de toolbox ''Gassen opslag''.
Samenvatting van deze toolbox: Monteurs die gevaarlijke stoffen mee nemen voor hun eigen werkzaamheden, kunnen gebruik maken van een zogeheten ADR-vrijstelling. Echter een medewerker die de gasfles vervoerd om bijvoorbeeld naar zijn collega te brengen omdat deze zonder zit, mag geen gebruik maken van die vrijstelling. We moeten ervoor zorgen dat we zo min mogelijk gevaarlijke stoffen vervoeren, als dat moet voor de eigen werkzaamheden.
Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.